Қазақстан Республикасының квазимемлекеттік секторында сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасының нормаларын сақтау мақсатында 2023.12.01 күнгі №961/1 бұйрыққа сәйкес, «Батыс Қазақстан аймақтық электр желілік компаниясы» ЖШС комплаенс қызметінің қызметкерлерімен 2023 жылғы 15 желтоқсан сағат 12:00-да күн тәртібіндегі келесі тақырыптар бойынша кеңес өткізілді:
- Сыбайлас жемқорлық түсінігі мен белгілері, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін жауапкершілік (баяндамашы: Сатып алу және жабдықтау саласындағы ұйымдастыру және бақылау департаментінің бастығы - сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-тобының басшысы А.Н.Жұмағалиев).
Кеңеске Компанияның құрылымдық бөлімшелері мен қызметтерінің бастықтары қатысты. Комплкаенс-қызметінің басшыларына Компаниядағы сыбайлас жемқорлыққа жол бермеу және алдын алу туралы нақты тапсырмалар беріліп, оның орындалуы бақылауға алынды.
2023.09.22-ғы №784 бұйрыққа
№2 Қосымша
Күн тәртібі
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасының нормаларын сақтау, ұйымның қызметін жүзеге асыру процесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәуекелдерді анықтау және алдын алу мәселелері бойынша кеңес.
- Сыбайлас жемқорлық түсінігі мен белгілері, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар мен қылмыстар үшін жауапкершілік(баяндамашы Сатып алу және жабдықтау саласын ұйымдастыру мен бақылау жөніндегі департамент бастығы - сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл комплаенс-қызметінің басшысы А.Н.Жұмағалиев).
Шынында да, сыбайлас жемқорлық – әрқашан айқын бола бермейтін әртүрлі көрініс формалары бар күрделі әлеуметтік құбылыс. Сыбайлас жемқорлық тұжырымдарының әртүрлілігі оның барлық маңызды белгілерін анықтауға әрқашан мүмкіндік бермейді.
Сыбайлас жемқорлық - (латын тілінен corruptio – парақорлық) «лауазымды адамның жеке басын баю мақсатында қызмет бабын тікелей пайдалануы.
Сыбайлас жемқорлыққа тән белгілер:
- мемлекеттік қызметшінің қоғам мен мемлекеттің заңды мүдделеріне қайшы келетін өзінің қызметтік немесе өзге де қызметтік жағдайын пайдалануы;
- өзіне немесе басқа жеке немесе заңды тұлғаға мүліктік, сондай-ақ мүліктік емес сипаттағы заңсыз игіліктер алу, сол сияқты жеке немесе заңды тұлғаның лауазымды тұлғаға өз мүддесін көздейтін осындай игіліктерді6 сондай-ақ басқа жеке немесе заңды тұлғаның атынан немесе оның мүддесі үшін. заңсыз беруі;
Құқықтық әдебиеттерде мемлекеттік және квазимемлекеттік шенеуніктердің қызметіндегі сыбайлас жемқорлыққа мыналар жатады:
- қызметкердің немесе оның туыстарының материалдық қажеттіліктерін қанағаттандыруға байланысты әртүрлі мәселелерді шешуде өзінің қызметтік өкілеттіктерін пайдалану;
- жұмысқа/мемлекеттік қызметке кіру және одан әрі жоғарылату кезінде заңда көзделмеген жеңілдіктер беру (тамыр-таныстық, отбасылық);
- ашық мемлекеттік қызмет көрсету кезінде жеке тұлғаларға, жеке кәсіпкерлерге, заңды тұлғаларға қызметті жүзеге асыруда заңсыз артықшылық беру, сондай-ақ белгіленген тәртіпке зиян келтіре отырып кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға ықпал ету;
- қызметтік міндеттерін орындау кезінде алынған ақпаратты, егер мұндай ақпарат ресми таратуға жатпайтын болса, жеке немесе топтық мүдделер үшін пайдалану;
- жеке және заңды тұлғалардан осы тұлғалардың беруі заңмен талап етілмеген ақпаратты сұрату;
- жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қараудың заңмен белгіленген тәртібін бұзу;
- хаттамалық іс-шараларды қоспағанда, жоғары тұрған лауазымды тұлғаларға сыйлықтар беру және қызметтік емес қызмет көрсету.
Сыбайлас жемқорлық келесі қылмыстарды қамтитынын түсіну маңызды:
- пара беру (ҚР Қылмыстық кодексінің 367-бабы),
- пара алу (ҚР Қылмыстық кодексінің 366-бабы),
- өкілеттіктерін асыра пайдалану (ҚР Қылмыстық кодексінің 361-бабы) және т.б.
Жоғарыда аталған баптардың санкциялары екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуды да, 7 жылдан 12 жылға дейін ұзақ мерзімге бас бостандығынан айыруды да, мүлкін тәркілеуді де қарастырады.
Бірқатар қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін және ең алдымен сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін жаза мүлкін тәркілеу түрінде қарастырылған.
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнамасында сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін қылмыстық қана емес, сонымен қатар әкімшілік, азаматтық-құқықтық және тәртіптік жауапкершілік қарастырылған.
Сатып алу және жабдықтау саласындағы
ұйымдастыру және бақылау департаментінің
бастығы-сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-тобының басшысы А.Н.Жұмағалиев